شاهدانه گیاهی یک ساله با برگ‌های قطره‌ای است. میوهٔ این گیاه ریز و روغنی بوده و خاصیت آرامش بخش دارد که از آن برای درمان نیز استفاده می‌شود. از بخش‌های مختلف این گیاه مشتقات فراوانی از جمله تخم شاه‌دانه، الیاف شاه‌دانه و مواد روانگردان شامل ماری‌جوانا و حشیش تهیه می‌شود.

تخم شاهدانه

گیاه مؤنث شاهدانه دارای چندین گل است. داخل تخمدان این گل‌ها دانه‌های سیاه رنگی است که در حقیقت همان شاه‌دانه‌ای است که به عنوان آجیل در ایران مصرف می‌شود و طعم مطبوعی دارد؛ و برای خوراک بعضی از پرندگان زینتی نیز می‌توان از این دانه استفاده کرد.

دانه شاهدانه، یکی از مغذی‌ترین و قابل هضم‌ترین مواد غذایی روی زمین است. دانه شاهدانه سرشار از پروتئین،‌ اسیدهای آمینه ضروری و اسیدهای چرب ضروری است.

دانه‌های شاهدانه دارای خواص تغذیه‌ای فراوانی هستند و منبع خوبی از اسیدهای چرب ضروری و اسیدهای آمینه ضروری و نیز مواد معدنی هستند.

طبق نتایج تحقیقات، افرادی که به طور منظم دانه‌های شاهدانه را مصرف می‌کنند فشار خون و همچنین میزان کلسترول بد در خون آن‌ها با کاهش روبرو خواهد شد.

پروتئین و آنزیم‌های موجود در دانه‌های بدون پوست شاهدانه، از آن جا که موجب کاهش ورم و التهاب می‌شود کمک خوبی برای مبتلایان به آرتروز و همچنین درد مفاصل محسوب می‌شود.

اگر به دنبال راهی برای کاهش وزن خود هستید، شاهدانه را همراه با صبحانه میل کنید. مصرف شاهدانه هنگام صبح و در وعده صبحانه، باعث احساس سیری طولانی طی روز در شما خواهد شد و به این ترتیب دیگر نسبت به خوردن غذاهای شور و شیرین اشتهای کاذب نخواهید داشت.

مصرف این ماده غذایی همچنین موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و نیز تنظیم هورمون‌ها خواهد شد.

برخی از مبتلایان به بیماری «ام اس» برای برطرف کردن علائم مشکل خود، به طور قانونی از این دارو استفاده می‌کنند.

تحقیقات روی این گیاه برای تولید دارویی به عنوان درمان بیماری‌های ناتوان کننده سیستم عصبی بدن ادامه دارد.

دانشمندان آمریکایی اعلام کرده‌اند ترکیب شیمیایی گیاه شاهدانه می‌تواند مانع گسترش سلول‌های سرطان سینه در بدن شود.

محققان موفق به کشف یک ماده شیمیایی در گیاه شاهدانه شده‌اند که تاثیر ضدافسردگی دارد. آنان دریافته‌اند که این ترکیب شیمیایی می‌تواند به تولید دوباره سلول‌های عصبی کمک کند.

در طب سنتی چین از تمام قسمت‌های مختلف گیاه به عنوان دارو استفاده می‌شود.

خواص شاهدانه

– ضد اسپاسم و انقباضات عضلانی است.

– از خواص شاهدانه این است که مسهل است و در درمان یبوست کاربرد دارد.

– برای افرادی که دچار احتباس ادرار شده‌اند، کارساز است.

– ضد انگل معده است.

– در استعمال خارجی به خصوص روی تاول‌ها کاربرد دارد.

– گیاه شاهدانه ارزش زیادی برای معالجه کزاز دارد.

– خواص شاهدانه : گیاه شاهدانه مسکن واقعی و موثری برای درد شکم و معالجه میگرن و درد اعصاب و روماتیسم است.

– خوردن برگ آن رطوبت‌های معده را خشک می کند.

– روغن شاهدانه گرم و خشک است و برای درد گوش مفید است.

لازم به ذکر است که خوردن زیاده از حد آن مضر است و موجب سردرد، تاری دید و درد معده می‌شود و در موارد مصرف زیاد، استفراغ نیز دیده شده است.

شاهدانه ضد جانور و انگل معده ،شاهدانه از گیاهان یک ساله و لیفی است و دو پایه ای است. دارای ریشه عمودی و ساقه بلند و 2 تا 4 متر ارتفاع.

خواص شاهدانه

در مناطق دور بیشترین کاربرد شاهدانه در چین و هندوچین است. استوارت می نویسد که در چین تمام قسمتهای مختلف گیاه شاهدانه در طب سنتی و چین به عنوان دارو کاربرد دارد.
از تخم شاهدانه به عنوان تونیک، نیروبخش، مسهل و ملین، نرم کننده، مدر، مسکن، ضد جانور، انگل معده و مخدر استفاده می شود. مصرف زاید یر حد مجاز آن خطرناک است. یعنی از مسکن هایی است که طبق معمول، اسراف در خوردن آن خطرناک است.

تخم شاهدانه در موارد زکام و ناراحتی های پس از زایمان و قی و استفراغ شدید مصرف می شود و در استعمال خارجی، روی تاول ها و زخم ها و به طور کلی زخم سر و کچلی می اندازند.
ماسون و تئوبالد می گویند که گیاه شاهدانه ارزش زیادی برای معالجه کزاز دارد. گیاه شاهدانه مسکن واقعی و مؤثری برای درد شکم و معالجه سوء هاضمه با علایم درد و برای سرطان ها و زخم ها اثر شفا بخش دارد به علاوه برای معالجه میگرن و نورالژی و رماتیسم و درد اعصاب مفید است.

از تخم آن پس از اینکه به ترتیب خاصی تهیه و به صورت دارو آماده شد برای پایین افتادگی رحم و کمک به وضع حمل و به عنوان تب بر استفاده می شود.
شاهدانه طبق نظر حکمای طب سنتی، از نظر طبیعت، قسمت های مختلف آن متفاوت است.

ـ خواص شاهدانه : تخم آن خیلی گرم و خشک است. پوست آن سرد و خشک است و از نظر خواص معتقدند که به علت مرکب القوی بودن برگ آن در عین حال که فرح، سرور، نشاط و نیکویی به رنگ رخسار می آورد، مخدر نیز هست و پس از آن سستی می آورد. بعد از آن که آثار قسمت گرم آن نشاط است زایل شد آثار قسمت سرد آن که تخدیر و سستی است ظاهر می شود و اشتهای غذا را از بین می برد و نهایتاً موجب غم، تکدر، تاریکی دید چشم، جنون، مالیخولیا، ترس بسیار و استسقا می شود.
عصاره برگ آن برای از بین بردن شپش سر و ریختن چند قطره از عصاره برگ و روغن آن در گوش برای تسکین درد گوش نافع است. خوردن برگ آن رطوبت های معده را خشک می کند و شکم را می بندد وقبض می کند و ترشح ادرار را زیاد می کند. ضماد و برگ آن برای تحلیل ورم های گرم و تسکین دردهای عصبی مفید است. مقدار خوراک آن تا 4 گرم و اسراف در خوردن آن مضر و خطرناک است.

ـ تخم آن آشفتگی حال و به هم خوردن دل را تسکین می دهد و بادها را پراکنده می کند و قابض است. مضار آن این است که سردرد می آورد، دید چشم را کم می کند و مضر معده است. برای احتراز از این عوارض باید سرخ کرده آن را خورد.
روغن شاهدانه گرم و خشک است و برای درد گوش، اعصاب، تحلیل ورم های سفت و نرم کردن سفتی رحم نافع است. چند قطره در گوش ریخته شود و یا روی سایر اعضا و ورم مالیده شود.

روش تهیه عصاره گیاه شاهدانه

سرشاخه های گلدار شاهدانه هندی 1 واحد، الکل 60 درصد 6 واحد، آب مقطر 1 واحد گرفته و طبق روش معمول از آن عصاره تهیه می کنند. مقدار خوراک این عصاره 5 سانتی گرم تا 5 دسی گرم بر حسب مورد در رفع حساسیت های شدید و دردهای رماتیسمی مصرف می شود.